
四、上海豫园园中园景观图解
豫园位于上海老城厢东北部,面积约30亩,为“豫悦双亲、安泰平安之意”。原是明朝一座私人花园,园内分为大假山、厅花楼、点春堂、会景楼、玉玲珑及内园等六个景区,设计精巧、布局细腻,以清幽秀丽、玲珑剔透见长,具有小中见大的特点,体现明清两代南方园林建筑艺术的风格,是江南古典园林中的一颗明珠。
1.西部假山
大假山由明代江南叠石名家张南阳设计建造,用数千吨武康黄石堆砌。假山峰峦起伏,磴道纡曲,涧壑深邃,清泉若注。山上花木葱茏,山下环抱一泓池水。游人登临,颇有置身山岭之趣。清末名人王韬曾描绘:“奇峰攒峙,重峦错叠,为西园胜观。其上绣以莹瓦,平坦如砥;左右磴道,行折盘旋曲赴,或石壁峭空,或石池下注,偶而洞口含岈,偶而坡陀突兀,陟其巅视及数里之外。循径而下又转一境,则垂柳千丝,平池十顷,横通略约,斜露亭台,取景清幽,恍似别有一天。于此觉城市而有山林之趣,尘障为之一空。”400多年中,豫园景物时废时兴,而大假山仍保持旧观。大假山上有二亭,一在山麓,名“挹秀亭”,意为登此可挹园内秀丽景色;一在山巅,称“望江亭”,意为立此亭中“视黄浦吴淞皆在足下。而风帆云树,则远及于数十里之外”。昔重阳节时,游人来此登高望远,浦江帆樯,历历在目。见图1-39~图1-44。

图1-39 两堂(仰山堂、翠秀堂)之间大假山

图1-40 大假山北部、西部景观

图1-41 大假山内部景观

图1-42 三曲桥、扇面亭

图1-43 山麓挹秀亭、山顶望江亭

图1-44 观鱼廊榭、亲水平台
2.东部水景
豫园虽历经分合,但由于“屏、隔、通”等造园手法的灵活运用,园内布局颇为有序,见图1-45~图1-54。

图1-45 环龙桥、照壁

图1-46 玉玲珑、玉华堂

图1-47 一组水廊挑双楼(听涛阁、涵碧楼)

图1-48 积玉水廊

图1-49 九曲桥

图1-50 流翠园门、积玉峰

图1-51 会景楼

图1-52 流觞亭、九狮轩

图1-53 直廊、折廊

图1-54 西部水杉驳岸、东部垂柳驳岸
景点多而不乱,并以水串联。
(1)玉玲珑、玉华堂 玉玲珑为江南三大名石之一,玲珑剔透,周身多孔,具有皱、漏、瘦、透之美,为石中甲品。古人曾谓“以一炉香置石底,孔孔烟出;以一盂水灌石顶,孔孔泉流”。玉华堂原为潘允端书斋,清道光年间重建,改名为香雪堂。1959年重建,仍名玉华堂。堂内现按明代书房布置,陈列着明代紫檀木画案等珍贵家具。
(2)积玉水廊、积玉峰 积玉水廊倚豫园东围墙,临曲池,积玉峰立于廊间。积玉峰玲珑剔透,原在也是园内,1956年移到豫园。池西及玉华堂前后,流水潆洄,山石嵯峨,花木扶疏,植白玉兰、白皮松、翠竹,幽雅恬静。
(3)会景楼、九狮轩 会景楼位于豫园中央,登楼可观全园景物,又名“得意楼”。九狮轩在会景楼西北,1959年重修豫园时,拆去民宅,凿池垒石,池北筑轩,名“九狮轩”。轩前置月台,可凭栏观赏池中荷花。